پیشگیری از سنگ کلیه با رژیم غذایی
اگر سنگ کلیه دارید، شاید بهتر باشد از یک برنامه و رژیم غذایی خاص پیروی کنید. ابتدا می بایست پزشک اورولوژیست برای شما آزمایش خون و ادرار تجویز کند تا متوجه شود که دقیقاً چه نوع عوامل خطر زایی دارید. و بعد از آن متخصص تغذیه در رابطه با تغییر رژیم غذایی و درمان دارویی که جهت پیشگیری از بازگشت سنگ کلیه احتیاج دارید، به شما خواهد گفت.شما می توانید با مشورت با یک متخصص تغذیه تغییرات لازم و ایده آل را در برنامه غذایی و همینطور سبک زندگی خود ایجاد نمایید.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه توده سفتی است که از بلور و املاح موجود در ادرار ایجاد می شود. دربدن اکثر افراد ، مواد شیمیایی طبیعی موجود در ادرار مانع از تشکیل سنگ و ایجاد مشکل می شود.
آیا همه سنگ کلیه ها یکسان اند؟
خیر. سنگ های کلسیم و به دنبال آن سنگ های اسید اوریک از متداولترین انواع سنگ کلیه است. اصلاح رژیم غذایی و معالجه پزشکی بر اساس نوع سنگ برای جلوگیری از تشکیل مجدد آنها صورت می پذیرد.
مهمترین عوامل جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه چیست؟
آب بنوشید
برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه،مقدار زیادی آب در روز بنوشید . این امر کمک می کند تا مرتباً ادرار کنید و از تجمع کلسیم یا اسید اوریک جلوگیری گردد.
عرق بدن خود را جدی بگیرید!
شاید سونا ، یوگای گرم و ورزش های سنگین برای سلامتی بدن مفید باشد ، اما همچنین ممکن است منجر به ایجاد سنگ کلیه شود، چراکه از دست دادن آب بدن چه از طریق تعریق و چه به دلیل این فعالیت ها و چه فقط گرمای تابستان ممکن است باعث تولید ادرار کمتری شده و هرچه بیشتر عرق کنید ادرار کمتری خواهید داشت که همین امر باعث می شود مواد معدنی سنگ ساز در کلیه ها و مجاری ادرار رسوب کنند.
هیدراته شدن با آب
برای تولید مقدار کافی ادرار باید روزانه ۲-۳ لیتر مایع یا ۸-۱۲ فنجان آب بنوشید. خصوصا هنگام انجام ورزش یا فعالیت هایی که باعث تعریق زیاد بدن می شود ، حتماً به خوبی هیدراته و سیراب باشید. می توانید با یک متخصص بهداشت در باره میزان آب مناسب بدنتان صحبت کنید. سعی کنید نوشابه های گازدار (به ویژه آنهایی که مقادیر زیادی فروکتوز دارند) ، چای سرد شیرین و آب گریپ فروت ننوشید.
چه نوع برنامه غذایی جهت جلوگیری از سنگ کلیه توصیه می شود؟
درحال حاضر هیچ برنامه غذایی واحدی برای پیشگیری از انواع سنگ کلیه وجود ندارد. بیشتر توصیه های رژیم غذایی است که بر اساس انواع سنگ ها و برای هر فرد به صورت جداگانه تنظیم می گردد.
۱. سنگهای اگزالات کلسیم: رایج ترین سنگها
اگزالات به طور طبیعی در بسیاری از غذاها مانند میوه ها و سبزیجات ، آجیل و دانه ها ، غلات ، حبوبات و حتی شکلات و چای یافت می شود.
بادام زمینی ، ریواس ، اسفناج ، چغندر ، شکلات و سیب زمینی از جمله غذاهایی اند که دارای مقادیر زیادی اگزالات هستند. محدودیت در مصرف این نوع از مواد غذایی برای پیشگیری از سنگ اگزالات کلسیمی کلیه که نوع اصلی سنگ کلیه است ، مفید می باشد.
در طول وعده غذایی می توانید غذاهای کلسیم دار مانند شیر ، ماست و مقداری پنیر و غذاهای غنی از اگزالات را با هم بخورید و بنوشید. اگزالات و کلسیم موجود در مواد غذایی احتمالا قبل از ورود به کلیه ها در معده و روده به یکدیگر متصل می شوند. با این کار احتمال تشکیل سنگ کلیه کمتر می شود.
شاید نام و عدم درک درست باعث شده است که کلسیم را علت اصلی سنگهای اگزالات کلسیم می دانند. اما درواقع یک رژیم غذایی کم کلسیم احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهد.
بنابراین کلسیم موجود در رژیم غذایی خود را کاهش ندهید. برای کاهش سدیم در رژیم غذایی و جفت کردن غذاهای غنی از کلسیم با غذاهای غنی از اگزالات کار کنید. میزان مصرف کلسیم توصیه شده برای جلوگیری از سنگ های کلسیم ۱۰۰۰-۱۲۰۰ میلی گرم در روز است (می توانید ۳ وعده لبنیات را به همراه وعده های غذایی مصرف کنید تا توصیه را برآورده کنید).
سدیم:
اضافه بودنش باعث می شود که کلسیم بیشتری در ادرار خود از دست دهید. سدیم و کلسیم حمل و نقل یکسانی در کلیه داشته و اگر غذاهای دارای سدیم بالا بخورید ، نشت کلسیم در ادرار افزایش می یابد. بنابراین ، یک رژیم غذایی با سدیم بالا نیز می تواند احتمال ایجاد یک سنگ دیگر را افزایش دهد.ضمن اینکه منابع زیادی از سدیم پنهان در غذاهای کنسرو شده یا فرآوری شده تجاری و نیز فست فودهای تهیه شده در رستوران وجود دارد.
میزان مصرف سدیم را با انتخاب غذاهای کم سدیم می توانید کاهش دهید.چون این نوع غذاها به کاهش نشت کلسیم در ادرار کمک کرده و در صورت فشار خون بالا به کنترل فشار خون نیز کمک می کند.
2. سنگهای اسید اوریک: سنگ معمول
گوشت قرمز و صدف مقادیر زیادی از یک ترکیب شیمیایی طبیعی دارند که به عنوان پورین شناخته می شود. مصرف زیاد پورین باعث تولید بیشتر اسید اوریک و بار اسیدی بیشتر برای دفع کلیه ها می شود. دفع بیشتر اسید اوریک نیز منجر به اسید بیشتر ادرار شده و غلظت بالای اسید ادرار باعث ایجاد سنگهای اسید اوریک می گردد.
برای پیشگیری از سنگ اسید اوریکی کلیه، غذاهای پر پورین مانند گوشت قرمز ، آبجو / نوشیدنی های الکلی ، خوراک های گوشتی ، ساردین ، آنچو و صدف را کاهش دهید. از یک برنامه غذایی سالم که بیشتر شامل سبزیجات و میوه جات ، غلات سبوس دار و لبنیات کم چرب باشد پیروی کنید.الکل را محدود کنید زیرا می تواند سطح اسید اوریک را در خون افزایش دهد.
غذاها و نوشیدنی های پر از قند ، به ویژه غذاهایی که دارای شربت ذرت با فروکتوز بالا هستند ، را نیز محدود کنید.
کاهش پروتئین مبتنی بر گوشت حیوانات و مصرف بیشتر میوه ها و سبزیجات به کاهش اسیدیته ادرار کمک می کند و این نوع رژیم ممکن است به کاهش احتمال تشکیل سنگ اسید اوریک کمک کند.
آیا مصرف یک مکمل ویتامین یا مواد معدنی به تشکیل سنگ کلیه کمک می کند؟
ویتامین های گروه B که شامل تیامین ، ریبوفلاوین ، نیاسین ، B6 و B12 هستند برای افراد مبتلا به سنگ کلیه مضر نبوده است. در حقیقت ، برخی مطالعات نشان داده اند که ویتامین B6 به افرادی که اگزالات ادرار بالایی دارند کمک می کند. با این حال ، بهتر است با مشاوره و متخصص تغذیه در مورد بهداشت ویتامین C ، ویتامین D ، روغن کبد ماهی یا سایر مکمل های معدنی حاوی کلسیم مشورت کنید ، زیرا مصرف برخی از مکمل ها در بعضی افراد می توانند احتمال تشکیل سنگ را افزایش دهند.
توصیه های رژیم غذایی برای سنگ کلیه
۱- مایعات زیادی بنوشید( ۲-۳ لیتر در روز) :
برای بهبود وضعیت کلیه ها مایعاتی مانند آب ، قهوه و لیموناد به جز آب گریپ فروت و سودا بنوشید چراکه به تولید ادرار غلیظ کمتر و اطمینان از حجم مناسب ادرار(حداقل ۲.۵ لیتر در روز)کمک می کند.
۲- غذاهای حاوی اگزالات بالا را محدود کنید
باید غذاهایی مثل اسفناج ، انواع توت ها ، شکلات ، سبوس گندم ، آجیل ، چغندر ، چای و ریواس از رژیم غذایی شما حذف شود.
۳- کلسیم غذایی کافی بخورید
مصرف سه وعده لبنیات در روز کمک می کندکه خطر تشکیل سنگ کلسیم کاهش یابد، بنابراین همراه با وعده های غذایی مواد حاوی کلسیم نیز بخورید.
۴- مکمل های اضافی کلسیم مصرف نکنید.
مکمل های کلسیم باید توسط پزشک و متخصص تغذیه کلیوی تجویز شود.
۵- پروتئین به مقدار متوسط بخورید.
از آنجاکه مصرف پروتئین زیاد باعث دفع کلسیم در کلیه ها می شود ، بنابراین ممکن است منجر به تشکیل سنگ های بیشتری در کلیه گردد.
۶- از مصرف زیاد نمک اجتناب کنید.
مصرف زیاد نمک، کلسیم در ادرار را زیاد می کند که همین امر احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش می دهد. رژیم کم نمک نیز برای کنترل فشار خون مهم است.
۷- از مصرف مقادیر زیاد مکمل های ویتامین C خودداری کنید.
روزانه ۶۰ میلی گرم مصرف ویتامین C توصیه می شود. چون مقادیر بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز یا بیشتر احتمال دارد اگزالات بیشتری در بدن تولید نماید.جهت انجام جراحی بسته سنگ کلیه و یا دفع سنگ کلیه در مشهد می توانید با مطب دکتر امیرحسین بشاش تماس حاصل فرمایید.
بدون دیدگاه